Linux Önyükleme Sürecine İlişkin Temel Kılavuz

Linux PC'nizi her açtığınızda, kullanıcı adınızı veya parolanızı soran bir oturum açma ekranı görüntülenmeden önce bir dizi aşamadan geçer. Her Linux dağıtımının tipik bir önyükleme sürecinde geçtiği 4 belirgin aşama vardır.

Bu kılavuzda, Linux işletim sisteminin açıldığı andan oturum açtığınız ana kadar attığı çeşitli adımları vurgulayacağız. Lütfen bu kılavuzun yalnızca GRUB2 önyükleyicisini ve systemd init'i dikkate aldığını unutmayın, çünkü bunlar şu anda modern Linux dağıtımlarının büyük çoğunluğu tarafından kullanılıyor .

Önyükleme işlemi, daha ayrıntılı olarak ele alacağımız şu 4 adımı içerir:

• BIOS Bütünlük denetimi ( POST )
• Önyükleme yükleyicisinin ( GRUB2 ) yüklenmesi
• Çekirdek başlatma
• Tüm süreçlerin üst öğesi olan systemd başlatılıyor

1. BIOS Bütünlük Kontrolü (POST)

Önyükleme işlemi genellikle kullanıcı güç açma düğmesine bastığında (bilgisayar kapalıyken) veya GUI yada komut satırını kullanarak sistemi yeniden başlattığında başlatılır.

Linux sistemi açıldığında, BIOS (Temel Giriş Çıkış Sistemi) devreye girer ve bir Power On Self Test (POST) gerçekleştirir. Bu, çok sayıda tanılama kontrolü gerçekleştiren bir bütünlük kontrolüdür.

POST işleminde, Disk, Klavye, RAM, USB portları ve diğer donanım parçalarının çalışabilirliğini araştırılır. Donanım aygıtları algılanmazsa veya aygıtlardan herhangi birinde bir arıza varsa, ekrana müdahalenizi isteyen bir hata mesajı atılır.

Bazı durumlarda, özellikle eksik bir RAM modülü durumunda uzun bir bip sesi duyulur. Herşey mevcut ve beklendiği gibi çalışıyorsa, önyükleme işlemi bir sonraki aşamaya geçer.

2. Önyükleyici (GRUB2)

POST tamamlandıktan sonra, BIOS önyükleyici ve disk bölümlendirme bilgileri için MBR'yi (Master Boot Record - Ana Önyükleme Kaydı) araştırır.

MBR, sabit diskinizin ilk sektöründe bulunan 512 baytlık bir koddur.

Linux'ta 3 ana önyükleyici türü vardır: LILO, GRUB ve GRUB2. GRUB2 önyükleyicisi, modern Linux dağıtımlarındaki en son ve birincil önyükleyicidir.

GRUB2, GRand Unified Bootloader sürüm 2 anlamına gelir. BIOS, grub2 önyükleyicisini çalıştırır ve ana belleğe (RAM) yükler.

Grub2 menüsü eğer birden fazla linux çekirdeği yüklüyse aralarından seçim yapabilmenizi sağlar. Sisteminizde güncelleme yaptıysanız farklı çekirdek sürümlerini görebilirsiniz. Ayrıca, bazı çekirdek parametrelerini düzenleme olanağı da verir.

Ayrıca, birden fazla işletim sistemi kurarsanız, grub menüsü hangi işletim sistemini önyüklemek istediğinizi seçmenize olanak tanır. Grub2 yapılandırma dosyası /boot/grub2/grub2.cfg dosyasıdır. GRUB'un temel amacı Linux çekirdeğini ana belleğe yüklemektir.

3. Çekirdek Başlatma

Seçilen Linux çekirdeği önyükleyici tarafından yüklendikten sonra, sıkıştırılmış sürümünden kendini çıkarıp kök dosya sistemini bağlar ve genellikle init olarak adlandırılan /sbin/init programını başlatır.

Init her zaman çalıştırılacak ilk programdır ve kendisine 1 numaralı işlem kimliği (PID) atanır. Çeşitli daemon'ları başlatan ve /etc/fstab dosyasında belirtilen tüm bölümleri bağlayan init işlemidir.

4.Systemd'yi Başlatma

Çekirdek en son işlem olarak Systemd'yi yükler. Systemd, tüm Linux süreçlerinden sorumludur ve dosya sistemlerinin bağlanması, hizmetlerin başlatılması ve durdurulmasını yönetir.

Systemd, Linux sisteminin önyükleme yapması gereken durumu belirlemek için /etc/systemd/system/default.target dosyasını kullanır.

systemd hedeflerinin dökümü:

• poweroff.target (Çalışma düzeyi 0) : Sistemi kapatır.
• rescue.target (Çalışma düzeyi 1) : Kurtarma konsolu oturumu başlatır.
• multi-user.target (Çalışma düzeyi 2,3,4) : Sistemi grafiksel olmayan (konsol) çok kullanıcılı bir sisteme yapılandırır.
• graphical.target (Çalışma düzeyi 5) : Sistemi, ağ hizmetleriyle, grafiksel çok kullanıcılı bir arayüz kullanacak şekilde yapılandırır.

• reboot.target (Çalışma düzeyi 6) : Sistemi yeniden başlatır.

  Sisteminizdeki mevcut hedefi kontrol etmek için şu komutu çalıştırın:

root@web1:~# systemctl get-default
graphical.target
root@web1:~#

Aşağıdaki komutu terminalde çalıştırarak bir hedeften diğerine geçebilirsiniz:

init X

X burda geçmek istediğiniz seviyedir. 

Örneğin, init 3 sistemi network kullanamayacağınız konsol oturumuna dönüştürür.

init 6 komutu sisteminizi yeniden başlatır. init 0 sistemi kapatır. Konsol otururmundan normal çalıştığınız grafiksel ortama dönmek için init 5 kullanmalısınız.

Önyükleme süreci, systemd tüm daemon'ları yüklediğinde ve hedef veya çalışma seviyesi değerini ayarladığında sona erer. Bu noktada, Linux sisteminize giriş yapmanızı sağlayan kullanıcı adınız ve parolanız istenir.